ବୌଦ୍ଧ ଅଭିଜ୍ଞତାବାଦ ଏବଂ ବିଶ୍ୱାସ ଯାହା ବୁଦ୍ଧ ଦୂର କରିଥିଲେ ତାହା ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମକୁ ଫେରିଛି | ଏହା ସତ୍ଯ଼ ଯେ ଏହା ମଧ୍ଯ଼ରୁ କେତେକରେ ସାଂସ୍କୃତିକ, କଳାତ୍ମକ କିମ୍ବା ଭାବପ୍ରବଣ ମୂଲ୍ଯ଼ ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ଯଦି ବିଶ୍ୱାସ ଏବଂ ରହସ୍ଯ଼ବାଦ ପ୍ରତି ମାନବୀଯ଼ ଦୁଃଖ ନିର୍ଦ୍ଦୋଷ ଏବଂ ମୂଲ୍ଯ଼ବାନ ସମ୍ବଳକୁ ନଷ୍ଟ କରିବା ପାଇଁ ବ୍ଯ଼ବହୃତ ହୁଏ ଯାହା ଭଲ ବ୍ଯ଼ବହାରରେ ରଖାଯାଇପାରିବ, ତାହା ଧମ୍ମ, ଏହାର ଲେଖକ ଏବଂ ବାହକମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅପମାନ ହେବ |